Değerleme, bir şirketin veya bir varlığın bugünkü değerini belirleme sürecini ifade eder. Birkaç teknik kullanılarak yapılabilir. Bir şirkete değer vermek isteyen analistler normalde işin yönetimine, gelecekteki olası kazançlara, şirket varlıklarının piyasa değerine ve sermaye yapısı bileşimine bakarlar.
Değerleme, her iki tarafın da işleme gireceği varsayımıyla, bir alıcının satıcıya ödemeye hazır olduğu tutara bağlı olan bir menkul kıymetin gerçeğe uygun değerinin belirlenmesinde de kullanılabilir.
Bir menkul kıymetin borsada ticareti sırasında, satıcılar ve alıcılar bir tahvilin veya hisse senedinin piyasa değerini belirleyecektir. Bununla birlikte, içsel değer, bir menkul kıymetin gelecekteki kazançları veya varlığın menkul kıymetin piyasa değeriyle ilgili olmayan diğer nitelikleri temelinde algılanan değerine atıfta bulunan bir kavramdır. Bu nedenle, değerleme yaparken analistlerin işi, bir varlığın veya bir şirketin piyasa tarafından düşük veya aşırı değerli olup olmadığını bilmektir.
Değerlemeler, varlıklar veya şirket tahvilleri gibi yükümlülükler üzerinde yapılabilir. Birleşme ve devralma işlemleri, sermaye bütçelemesi, yatırım analizi, dava ve finansal raporlama dahil olmak üzere çeşitli nedenlerle gereklidirler.
Değerleme, şirket değerleme haricinde makine değerleme, gayrimenkul değerleme, enerji santrali değerleme, araç değerleme, sigorta değerleme, kentsel dönüşüm gibi bir çok alanda kullanılır.
Değerleme işinde değerleme uzmanları çok önemlidir. Değerleme uzmanlarının alıcı ve satıcı taraflardan bağımsız hareket etmeli ve görüşleri tarafsız olmalıdır. Değerleme uzmanları mücevher, sanat, değerli taşlar, aile yadigarı ve gayrimenkul gibi bir varlığın piyasa değerini belirleyen bir profesyoneldir.
Değerleme hizmetleri, birisi bir varlık için değerlendirme almak istediğinde veya onu satmak istediğinde kullanılır. Ayrıca bankalar, belediyeler gibi kamu kuruluşları da değerleme hizmeti alırlar. Ayrıca değerleme aşağıdaki durumlarda da kullanılır.
-Bankalar ve diğer finansal kuruluşların finansman sağlarken aldıkları teminatın piyasa değerinin ölçülmesinde
-Özel sektör ve kamu sektöründe gerçek ve tüzel kişilerden alınan teminatların karşılığının tespitinde
-Uluslararası Finansal Raporlama Standartları ve bağımsız denetim kapsamında şirketlerin aktiflerinde yer alan varlıkların değerinin tespitinde
-Sermaye Piyasası Kanunu kapsamına giren halka açık olan/olmayan anonim şirketlerin mülkiyetindeki gayrimenkullerin mevzuat gereğince değerinin tespit edilmesi süreçlerinde
-Gerçek kişilerin alım-satım, mal paylaşımı ve diğer hukuki süreçlerde değerleme raporuna ihtiyaç duyması halinde
-Ülkemizde 2018 yılında yürürlüğe giren, yabancı ülke vatandaşlarının yatırım yoluyla Türk vatandaşlığı edinimi ve gayrimenkul alım-satım işlemlerinde
-Yargı süreçlerinde ihtilafa konu mülklerin değer takdiri yapılması gerektiğinde
Değerleme, SPL tarafından yapılan bir sınav sonucunda eğitim gerekliliklerini yerine getirerek gayrimenkul veya konut değerleme uzmanı olarak nitelendirilen değerleme uzmanları tarafından yapılır.
Değerleme şirketlerine lisanslı değerleme şirketleri denilmektedir. Lisanslı denmesinin sebebi ise, BDDK ve/ya SPK tarafından lisansları olmalarıdır. Bu değerleme şirketleri, bu kurumlar tarafından düzenli olarak denetlenmektedir.
Değerleme uzmanları ve değerleme şirketleri, Türkiye Değerleme Uzmanları Birliği, yani TDUB üyesidir. Üye olmayan uzmanlar ve şirketler iş yapamaz.
